
Çene Geriliği Neden Oluşur ? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Çene, çiğnemeyi ve konuşmayı sağlayan, alt ve üst çene (mandibula ve maksilla) olmak üzere iki kemikten oluşan kemikli bir yapı olarak tanımlanmaktadır. Normal insanların gelişimindeki dişler, çeneleri ve yüz yapıları bir denge içerisindedir. Bu denge ve çene yapısı birçok nedenden dolayı bozulabilir. Bu hastalıklar arasında en sık görülen rahatsızlık alt çenenin geri çekilmesidir. Alt çenenin gerilemesi, alt çene az gelişmişken üst çene normal geliştiğinde ortaya çıkan bir durumdur. Tıbbi terminolojide retrognath inferior olarak adlandırılan mandibulanın arka tarafı prognath superior olarak adlandırılmaktadır. Profesyonel olarak teşhis edilen çene çekilmeleri, ortodonti ve cerrahi işlemlerle bir uzman tarafından düzeltilmektedir. Çene geriliği ne demektir? Çene geriliği neden olmaktadır? Çene tedavisi nedir? Tüm bu sorular, makalenin geri kalanını okuyarak cevaplanabilir.
İçindekiler
- Çene Geriliği Ne Demektir?
- Çene Geriliğinin Belirtileri Nelerdir?
- Çene Geriliğinin Sebepleri Nelerdir?
- Çene Geriliği Nasıl Teşhis Edilir?
- Çene Geriliği Tedavileri Nelerdir?
- Çocuklarda Alt Çene (mandibula) Geriliğinin Tanısı
- Yetişkinlerde Alt Çene (mandibula) Geriliğinin Tanısı
- Kamuflaj Tedavisi Nedir?
- Üst Çene (maksilla) Geriliğinin Tedavisi Nedir?
- Diş Teli Tedavisi Çene Geriliğini Düzeltebilir Mi?
Çene Geriliği Ne Demektir?
Çenenin yapısı çeşitli nedenlerle zaman içinde değişip sıra dışı bir çene yapısı ortaya çıkardığında çene tutulması meydana gelir. Çene geriliği hem alt hem de üst çenede oluşabilen ortodontik bir sorundur. Alt veya üst çenede (mandibula ve maksilla) bir gecikme olarak görünebilir. Buna ortodontik problemler, alt ve üst çeneler ve diş hareketleri dahildir. Alt çene düşmesi belirtileri olarak; Çene ve çene eklemlerinde çiğneme, ısırma, yutma, konuşma ve kronik ağrılar oluşabilir. Gecikmiş çene büyümesi, estetik sorunların yanı sıra çiğneme sorunları ve çene eklemi bozuklukları gibi sağlık sorunlarına da sebep olabilir. Rahatsızlık genellikle ortodonti ve cerrahi yöntemlerle düzeltilebilen bir durum olmaktadır.
Çene Geriliğinin Belirtileri Nelerdir?
- Ağız yerine burundan nefes aldıkları için diş eti problemlerine rastlanmaktadır.
- Çiğneme, ısırma, yutkunma ve konuşma çene geriliğinin belirtilerinden kabul edilebilmektedir.
- Bazı durumlarda alt kesici dişler üst damağa temas edebilmektedir. Bu durumda diş etlerinin şeklinde değişiklikler gözlemlenir.
Bu belirtilerin sonucunda hastanın yaşam kalitesi düşmektedir. Bu sebeple arka çene sabitlenir sabitlenmez tedaviye başlanmalıdır.
Çene geriliği bulunan kişilerde çene yapısında dışarıdan gözlemlendiğinde de gözle görülen değişiklikler vardır. Çenesi çekik olan bir kişi yandan bakıldığında çarpık bir yüze sahipmiş gibi görünmektedir. Bu insanlar yüzün dikey yüksekliğine sahip değillerdir. Çene geriliği olan kişilerde görülebilen belirtilerden bazıları şunları içerebilir:
Çene Geriliğinin Sebepleri Nelerdir?
Çene geriliği genetik, ergenlikte yaşanan travmalar, yanlış doğum uygulaması ve gelişimsel problemlerden kaynaklanabilir. Bunların dışında çene geriliğinin sebeplerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Annenin hamilelikte kullandığı ilaçlar
- Eklem romatizması (Romatoid Artrit)
- Üst çene darlığı
- Parmak emme alışkanlığı
- Alt dudak emme
- Çeneyi etkileyen yüz yaralanmaları
- Bozuk dişlerin varlığı
- Ağız solunumu bozukluğu
- Anormal kas fonksiyonu
Çocukluk döneminde alınan önlemler çene gelişimindeki gecikmeleri önlemek için önemlidir. Bebeği sürekli sırt üstü yatırmak alt çenenin geri çekilmesine ve bebeğin yanlış nefes almasına neden olabilir. Ayrıca uzun süreli emzik kullanımı alt çenenin gerilemesine sebep olabilir. Bu nedenle çenenin konumuna göre dil ve damak anatomisine uygun emzik kullanmak önemlidir.
Çene Geriliği Nasıl Teşhis Edilir?
Çene geriliğinin teşhis edilmesi klinik olarak kolaydır; çünkü görsel inceleme hastanın yüzündeki anormallikleri ortaya çıkarmaktadır. Bu muayene sırasında doktor hastanın ağzının içini ve dışını incelemektedir. Bu hastalarda tanı koymaktan çok hastalığın ciddiyetini belirleme ve sorunun nedenini bulma önemlidir; çünkü gözle bakıldığında çene geride gibi görünse de bunun nedeni alt çenenin geriliği değil, üst çenenin önde olması olabilmektedir. Ortodontistler bu tür hastalıkları önlemek, durumun boyutunu belirlemek ve uygun tedavi planlamasını uygulamak için çalışırlar. Dişlerin uyumunu daha iyi değerlendirmek için hastaya teşhis konulduktan sonra ağız içi ölçümler yapılır. Dişlerin boyları ve alt ve üst çenenin kapanış şekli ölçü alınarak belirlenir. Çene ileri mi geri mi; Testlerle, tetkiklerle ve röntgenle belirlenir. Sonuçlara göre doktor tedavi planını hazırlar, hasta ile paylaşır. Hasta tedaviyi onayladıktan sonra işleme başlanır.
Çene Geriliği Tedavileri Nelerdir?
Çene geriliğinin tedavisinin amacı, üst çeneyi ve alt çeneyi optimal bir konuma getirmektir. Çene geriliği bulunan hastalarda konuşma bozukluğu sık görülmektedir. Günlük hayatı olumsuz etkileyen bu durumun uzun süreli yönetimi için birden fazla tedavi bulunmaktadır. Bu tedaviler ortognatik cerrahi (ameliyat tedavisi) ve ortodontik tedavi (diş teli tedavisi) olarak kabul edilmektedir. Çene geriliği bozuklukları için yetişkinler ve çocuklar farklı şekilde tedavi edilir.
- Ortodontik Tedavi: Küçük çocuklarda çene gelişimini destekleyerek dişlerin doğru pozisyonda kalmasına yardımcı olur. Erişkinlerdeki çarpıklık ve kapanma bozukluklarını tedavi eder. Ortodontik tedavide yaşa bağlı olarak hareketli veya sabit apareyler tercih edilmektedir.
- Ortognatik Tedavi: Çene kapanışının uyumlu olmadığı ve alt çenenin üst çeneye göre önde (anterior), arkada (posterior) veya simetrik olmadığı durumlarda çenenin kemik yapısını düzeltmeyi amaçladığı cerrahi bir tedavidir. Cerrahi tedavi yetişkinlere ve daha büyük çocuklara yapılır. Küçük çocuklar belli bir yaşa kadar sadece ortodonti ile tedavi edilir, düzeltici cerrahi yapılmamaktadır.
Çocuklarda Alt Çene (Mandibula) Geriliğinin Tanısı
En etkili tedavi dönemi, kemik büyümesinin devam ettiği çocukluk dönemidir. Küçük çocuklarda çene geriliğinin tedavisine genellikle uzman bir diş hekimi tarafından başlanır. Doktor hastanın röntgenini çektikten sonra tedavi planlamasına karar verir. Alt çene geriliğinin (retraksiyonu) bulunduğu çocuklarda çeneyi ileri hareket ettirmek için aparey kullanılır. Bu apareyin birkaç türü vardır. Hangi apareyin kullanılacağına hastanın yaşı ve dişlerin yapısına göre ortodontist karar verir. Bu apareyler; dişlere, alt çeneye ve üst çeneye bastırarak çene ve çene eklemlerinin doğru yönde büyümesini sağlar. Hasta hareketli alt çene geriliği apareyini takabilir, çıkarabilir ve sabitleyebilir. Kullanım süresi çocuğun dişlerinin yapısına ve diş hastalığına bağlı olmaktadır. Çoğu zaman merak uyandıran çene geriliği apareylerinin fiyatları, apareyin hareketli veya sabit olmasına ve tedavide ne kadar malzeme kullanıldığına göre değişmektedir. Ortodontik tedavide kullanılan tedavi, tedavinin süresi ve doktorun tecrübesi de fiyatı etkilemektedir. Alt çene geriliği belli bir yaşa kadar apareylerle tedavi edilebilirken daha büyük çocuklarda ameliyatla düzeltilmektedir.
Yetişkinlerde Alt Çene (Mandibula) Geriliğinin Tanısı
Erişkinlerde tedavi farklıdır ve tedaviyi hastalığın şiddeti belirler. Yetişkinlerde ortognatik olarak sabitlenmiş apareyler kullanılabilir. Ortognatik cerrahi, çenenin birbirinden çok uzakta olması ve estetik problemlere yol açması durumunda düşünülmektedir. Ortognatik cerrahi genel anestezi altında plastik cerrahı veya ağız diş çene cerrahı tarafından yapılmaktadır. Hastanın çene yapısı ile ilgili bir sorunu yoksa ancak dişlerin eğriliği ile ilgili bir problemi varsa bu hastaya tel takılabilir. Ortodontik tedavi sırasında diş telleri asla hastadan çıkarılmaz. Alt çenedeki kusuru giderebilmek için kemik dokusu kesilir, çene sabitlenir ve doğru pozisyona getirilir. Ortodontik tedavi sonrası profilin görünümü değişmemişse veya estetik profil hafif bozuk ve kabul edilebilir ise kamuflaj tedavisi düşünülebilmektedir. Kamuflaj işlemi, diş orantısızlığını düzelterek iskelet problemlerini azaltmak için kullanılabilmektedir. Tedavi sonunda hastanın yaşam kalitesi ve görünümü düzelir, özgüveni artmaktadır.
Kamuflaj Tedavisi Nedir?
Kamuflaj tedavisi, hafif ila orta dereceli alt çene geriliğini tedavi etmek için kullanılmaktadır. Üst dişler alt çenenin önündeyse ve dudağın kapanmasını engelliyorsa kamuflaj tedavisine uygun olup olmadığını röntgen ile kontrol ederiz. Kamuflaj tedavisinde üst çeneden iki ön diş çekilir.
Üst Çene (Maksilla) Geriliğinin Tedavisi Nedir?
Üst çene geriliği olan çocuklar hareketli ortodontik apareyler ve plaklarla tedavi edilir. Daha büyük çocuklar için sabit uzantılar önerilir. 18 yaşın üzerindeki yetişkinler genellikle cerrahi (ortognatik cerrahi) ile tedavi edilir. Bu amaçla üst çenedeki dişlerin hizalanması için çenede bir kesi yapılır; diş ve damakla birlikte hareket eder. Oluşturulan boşluğa bir kemik grefti (doku) nakledilir. Üst çene istenilen miktarda öne doğru kaldırılır ve titanyum plak mini vidalar ile çeneye sabitlenmektedir. Büyük çocuklarda olduğu gibi ameliyat istemeyen erişkinlerde de sabit uzatmalar denenebilmektedir. 18 yaşını doldurmuş, çenesi ve kemikleri tam olan yetişkinlere çene ameliyatı yapılabilmektedir. Çene cerrahisi tek başına yapılmaz, öncesinde ortodontik tedavi gerekmektedir. Ortodontik tedavi sırasında diş teli çıkartılmadan ameliyat yapılmaktadır. Hastanın ihtiyacına ve çenedeki hasarın boyutuna göre alt ve üst çene cerrahisi birlikte veya tek başına yapılabilmektedir.
Diş Teli Tedavisi Çene Geriliğini Düzeltebilir Mi?
Çene geriliği ile ilgili en sık sorulan sorulardan biri diş tellerinin çözüm olup olmadığıdır. Diş teli ile belirli bir yaşa kadar çene yapısı düzeltilebilmektedir. Ancak hasta tamamen büyümüşse, tel tedavisinden sonra çene yapısı ve diziliminde istenilen sonuç alınamayabilir. Bu nedenle diş teli büyüme çağındaki hastalarda diş ve çene hastalıklarının tedavisinde etkili bir çözüm olabilir ve yaygın olarak kullanılmaktadır.
Sizde veya çocuğunuzda çene problemi olduğundan şüpheleniyorsanız mutlaka bir ortodontiste görünmelisiniz. Doktor tarafından reçete edilen tedavi, çene probleminin çözülmesine, estetik özgüvenin kazanılmasına ve yaşam kalitesinin artmasına yardımcı olur.