Endodonti Nedir? Endodonti Tedavisi Ne İşe Yarar?
Endodonti, iç ve diş kelimelerinden türetilen Latince bir terimdir. Endodonti bölümü, hem dişi çevreleyen dokularda hem de dişin pulpa olarak tanımlanan iç kısmındaki damar, sinir gibi canlı dokularda meydana gelen hastalıkların teşhis ve tedavisini yapmaktadır. Diş hekimliği fakültesinden mezun olduktan sonra endodonti alanında özel eğitim alan endodontistlere endodontist veya endodonti uzmanı denir. Günümüzde endodonti genellikle kök kanal tedavisi ile ilişkilendirilmektedir. Endodontistler, pulpa hastalığının önlenmesi ve canlı pulpa hastalığının önlenmesi, endodontik tedavi gören dişlerin beyazlatılması, diş travmasına maruz kalan dişlerin tedavisi ve endodontik cerrahi uygulamalar gibi birçok diş probleminin tanı ve tedavisinde yer almaktadırlar. Endodontistlerin kullandığı kanal tedavisinin detaylarına girmeden önce “Endodonti ne demektir?” sorusuna cevap vermeliyiz.
İçindekiler
- Endodonti Nedir?
- Endodontik Tedavi Ne İşe Yarar?
- Endodonti (Kanal Tedavisi) Nasıl Yapılır?
Endodonti Nedir?
Endodonti, diş hekimliğinin bir uzmanlık alanıdır. Günümüzde genellikle kanal tedavisi ile birlikte anılan uzmanlara endodontist adı verilmektedir. Endodontinin ne olduğunu daha iyi anlamak için, temel diş anatomisi bilgisine sahip olmak önemlidir. Sindirim sisteminin ilk organı olan ağız dişleri, sindirimin ilk hareketinin gerçekleştiği canlı dokulardır. Dişlerin ağızda görünen kısmına taç (diş tacı), çenede kalan kısmına ise kök adı verilir. Dişin görünen kısmı olan kuronun en üst tabakası, vücuttaki en sert dokulardan biri olan mineyi içerir. Dişin diş eti içindeki kısmı çene kemiği ile çevrilidir. Ancak kök kısmının çevresinde sement denilen bir tabaka bulunur. Dişi ve kökü çevreleyen mine ve sement tabakasının altında bir dentin tabakası bulunur. Dişi çevreleyen en büyük tabaka olan dentin bölgesinde sinir uçları bulunur. Mine tabakasında bulunmayan bu sinirler ağrı mekanizmasında rol oynar. Dentin tabakasının altında pulpa bulunur.
Dişin pulpa kısmı yoğun sinir ve damarlara sahiptir. Ağrı gibi diş problemlerinin yaşanmasının önemli bir kısmı dişlerin doğumunda ve gelişmesinde önemli rol oynayan pulpadır. Her insanın ağzında çok sayıda bakteri bulunur. Bu bakteriler ağızda alınan besinlerle birlikte oral asitlerin oluşumunu sağlar. Ağız hijyenine dikkat edilmezse bu bakteriler çoğalarak diş minesine zarar verir ve diş çürümelerine neden olur. Yüzey çürükleri olarak da tanımlanabilecek mine çürükleri tedavi edilmezse bakteriler çoğalmaya devam edecek ve zamanla diş minesinin altındaki dentin bölgesine ilerleyecektir. Bu durumda diş doğru tedavi edilmezse ağrıyı hisseden çürük pulpaya ulaşır ve iltihaplanmaya neden olarak o bölgedeki kan damarlarını ve sinirleri harap eder. Pulpa bölgesinde iltihaplanmaya neden olan bir diğer faktör de travmadır. Bir dişin diğerine baskı yapması, dişe dışarıdan gelen darbeler bu travmalara örnek olarak verilebilir. Özellikle dışarıdan alınan darbelerle oluşan travmalarda dişin kökünden gelen damar ve sinirler kopabilir. Dişlerin canlılığını kaybetmesine yol açan bu durum pulpitise yol açabilmektedir. Ayrıca periodontal hastalıklar yani diş eti ve çevresini etkileyen hastalıklar da pulpitise neden olabilir. Bu gibi durumlarda diş ağrısı, sıcak ve soğuk yiyeceklere karşı hassasiyet, çiğneme sırasında ağrı gibi belirtiler görülebilir. Ayrıca yüz bölgesinde farklı boyutlarda şişlikler de gözlenebilmektedir. Bu gibi durumlarda, bir kişi dişlerini kaybetme riski taşır. Ancak endodontik tedavilerin bir parçası olan kanal tedavisi sayesinde kişi diş kayıplarının önüne geçebilmekte ve tedavi edilen dişi yıllarca sağlıklı bir şekilde kullanabilmektedir. Bu bağlamda endodonti ve kanal tedavisi eş anlamlı hale gelmiştir. Sık sorulan sorular “Endodonti nedir?” Bu soruya şöyle cevap verilebilir. Kanal tedavisi dişte var olan enfeksiyonu yok etmek ve dişi kurtarmak için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Çekim riski olan dişlerin kanal tedavisi lokal anestezi altında yapılır. Ortalama tedavi süresi 2-3 seans sürse de enfeksiyonun doğasına göre bu süre uzayabilir. Her tedavi seansının yaklaşık 1 saat sürdüğü endodontik tedavide, bulaşıcı bakteriler tamamen temizlendikten sonra kök kanalı doldurulur ve dişin üst kısmı kaplama ile kapatılarak tedavi bitirilir. Bu durumda diş doğal dişlere göre daha kırılgan olsa da ömür boyu kullanılabilir.
Endodontik Tedavi Ne İşe Yarar?
Endodonti bölümü doktorlarının amacı temelde kişinin doğal dişlerini korumaktır. Bunun için ağzındaki dişi mümkün olduğunca korumaya çalışır ve ağzında tutar. Örneğin endodonti kliniğinde çürük, kırık, iltihaplanma ve travma gibi nedenlerle diş özünde ve çevre dokularda meydana gelen hasarlar tedavi edilir. Bunun için endodontist dişin canlılığını korumak için kök tedavisi ve rehabilitasyon uygulayabilir. Rehabilitasyonda amaç dişin kökünde canlı doku oluşturmak, kanal tedavisi ise ağızdaki doğal dişi korumaktır.
Endodonti (Kanal Tedavisi) Nasıl Yapılır?
Diş hekimleri endodonti konusunda eğitim almış olsalar da, endodonti ile ilgili olarak bir endodontiste danışmak gerekli olabilir. Endodonti alanında uzmanlaşan diş hekimleri, 5 yıllık dişhekimliği eğitiminin ardından en az 3 yıllık endodonti uzmanlığı eğitimi alırlar. Böylece tedavi aşamalarında öngörülemeyen komplikasyon riski daha düşük bir seviyeye düşürülür. Endodontik tedavi, diş pulpasının damar ve sinirlerinin dezenfekte edilmesi, halk arasında pulpa olarak bilinen oluşturulan boşluğun uzaklaştırılması, mevcut kanal yapısının genişletilmesi ve kanallardaki boşlukların özel bir dolgu maddesi ile kapatılması şeklinde gerçekleştirilir. Bu bakımdan kök tedavisinde öncelikle diş muayenesi ve radyolojik görüntüleme yöntemleri ile diş problemi tespit edilmelidir. Endodontik tedaviye karar verdikten sonra doktor ağrıyı azaltmak için lokal anestezi uygular. Öncelikle diş minesi ve dentin tabakasındaki çürükler temizlenir ve pulpa için yol oluşturulur. Ardından tedavi edilen dişe “lastik bariyer” yapıştırılır ve diş izole edilir. Gerekirse radyolojik görüntüleme yöntemleri ile diş tekrar kontrol edilir ve özel araçlarla kök kanalındaki mikroorganizmalar yok edilir. Bu işlemden sonra kök kanalı dezenfekte edilir. Temizlenen kanal boşluğu dolgularla kapatılır ve dişin üst kısmı kuron ile kapatılarak tedavi süreci bitirilir. Kanal tedavisi sırasında yapılan işlemler sonucunda diş ile çevre doku arasındaki ilişki bozulur. Böylece olası enfeksiyon ve nüks riski azalır. Endodontik tedavi sonrası diş ölü olsa bile sorunsuz çiğneme yapar. Ayrıca dişin altındaki çeneler de aktif olarak kullanılmaktadır. Bu, çenelerin erimesini önlemeye yardımcı olur. Kanal tedavisinden sonra dişin restore edilmesi dişin ömrünü uzatır. Yani tedavi edilmemiş kanal dişleri sağlıklı dişlere göre daha kırılgandır. Bu nedenle diş, kök tedavili dişi koruyan ve ömrünü uzatan porselen, seramik veya metal kaplama ile tamamen kaplanır. Restore edilen diş, işlemden birkaç gün sonra hassas olabilir. Sizin de endodontik tedaviye ihtiyacınız varsa en yakın sağlık merkezine gidebilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.
